Spośród innych problemów społecznych, brak żywności i niedrogiego chleba jest często wymieniany jako jeden z katalizatorów rewolucji francuskiej (1789 –1799). Marsz kobiet do Wersalu, 5 października 1789 roku, był kulminacją gniewu i frustracji z powodu niedostatku i wysokich cen chleba. Ponad 20 000 francuskich chłopów, głównie kobiet, domagało się lepszych warunków i cen chleba. Król Ludwik XVI nie miał wyboru i musiał się poddać…
Kiedy Napoleon Bonaparte przejął władzę w 1799 r., jego rząd ustanowił określone normy dla francuskiego chleba, które obejmowały składniki, wagę i procedury pieczenia; podjął też działania w celu ustabilizowania cen zbóż. Jeszcze starsze prawo w Anglii – „Assize of Bread and Ale”, pochodzi z 1266 roku. Prawo to nakazywało, aby chleb ważył 400 gramów lub jego wielokrotność. Kary za sprzedaż chleba z niedowagą w średniowiecznej Anglii obejmowały kary grzywny, więzienia i pręgierzu.
W Europie aż do początków Średniowiecza chleb wypiekany był wyłącznie w domach. Dopiero później pojawili się piekarze, którzy stanowili jedną z ważnych grup społecznych. Jedzenie chleba świadczyło także o statusie społecznym. Chleb z grubego przemiału przeznaczony był dla biedoty, natomiast bogaci gospodarze i kupcy spożywali pieczywo z czystej mąki pszennej. Mimo tak dużej popularności chleba, sztuka piekarska rozwijała się bardzo powoli…
W polskiej i słowiańskiej tradycji chleb był symbolem dostatku i pomyślności. Nie zawsze stanowił on element codzienności, pojawiał się w domach jedynie z okazji ważniejszych świąt. Już samemu procesowi przygotowania pieczywa towarzyszyły liczne obrzędy i zwyczaje, ściśle związane z religią i wiarą. Uważano bowiem, iż jest on łącznikiem pomiędzy światem ludzkim, boskim i diabelskim.
Doskonałym przejawem ogromnego społecznego znaczenia chleba jest jego mnogie występowanie w opowieściach ludowych, obrzędach, przesądach i przysłowiach…Oto niektóre z nich:
- aby chleb, to i zęby będą
- bez dobrej woli jako mięso bez chleba, a jaja bez soli
- biedna to kraina, gdzie się chleb kończy, a kamień zaczyna
- chcesz się dostać do nieba, nie żałuj biednym kęsa chleba
- chleb i woda, nie ma głoda
- chleb ma rogi, nędza nogi
- chleb najmocniej wiąże człowieka
- chleb, piwo i świeca zdobią szlachcica
- chleb płacze, gdy go darmo jedzą
- chleb pracą nabyty, bywa smaczny i syty
- chleb stracił, a bułki nie znalazł
- chleb w drodze nie cięży
- chleb zębów nie łamie
- chodź chlebie, zjem ciebie
- do chleba rano wstać trzeba
- dobra i bułka przy chlebie
- dobra tabaka na oczy, jak się chlebem brzuch natłoczy
- dobry chleb, gdy kołacza nie masz
- dobry chleb i z ości, jak się kto przepości
- dobry chleb z solą, byle z dobrą wolą
- głodnemu chleb na myśli
- i gość miły, i chleba żal
- i ostatnim kęsem chleba podzielić się z bratem trzeba
- jedz chleb z każdą warzą, a rób, co ci każą
- kawałek chleba nie spadnie z nieba / kawałek chleba nie spadnie z nieba – pracą na niego zarobić trzeba
- każdy kraje chleb do siebie
- kiedy gospodyni pierze i chleb piecze, to się ledwie nie wściecze
- kiedy się chlebem nie naje, to bułką nie nasyci
- kiedy się kto przepości, nie szuka w chlebie ości
- kołacza pragnij, lecz chleba nie porzucaj
- głodnemu chleb na myśli
- komu chleb zaszkodzi, a komu kij pomoże
- kto kupuje, czego mu nie trzeba, nie ma potem za co kupić chleba
- kto chce nieba, cierpieć trzeba, a kto chce chleba, pracować trzeba
- kto chleb nosi, tego też chleb nosi
- kto chleb ze sobą nosi, ten o niego nie prosi
- kto chleba nie chce, nie godzien kołacza / kto chleba nie chce, niewart i kołacza
- kto chlebem gardzi, to nim Pan Bóg bardziej
- kto czyj chleb je, tego piosenkę śpiewa
- kto dał zęby, da i chleba
- kto do ciebie z kamieniem – ty do niego z chlebem
- kto gardzi chlebem, nie będzie miał i bułki
- kto nie chciał pracować na chleb, to musi za chleb
- kto nie skropił chleba łzami, nie będzie miał apetytu
- kto się wstydzi pracy, niewart chleba i kołaczy
- kto ze mną jeść nie chce chleba, ja z nim nie będę kołacza
- lepiej mi kawałek chleba smakuje, kiedy go z kim dzielę
- lepszy chleb z solą z dobrą wolą, niż marcepan z niewolą
- lepszy pewny kawał chleba niż niepewna sztuka ciasta
- lepszy własny chleb, niż pożyczona bułka
- łatwiej chleb jeść niż na niego zapracować
- nic po chlebie, kiedy brak zębów
- nie dospać trzeba, kto chce dostać chleba
- nie samym chlebem człowiek żyje
- nie z jednego pieca jadł chleb
- nie z każdej dzieży dobry chleb
- pracowity, gdy się wypości, nie narzeka w chlebie na ości
- potrzeba nauczy szukać chleba
- ryzyko chleb daje, ryzyko go bierze
- sól do chleba, a nie chleb do soli się daje
- smaczny chleb kradziony
- szkoda psu białego chleba
- trudno piec chleb, gdzie mąki nie będzie
- trzeba chleba i nieba
- u głodnego chleb najdroższy
- u wdowy chleb gotowy / u wdowy chleb
- gotowy, ale niezdrowy
ubogiemu kawał chleba, to most do nieba - w górach początek wody, a koniec chleba
- w każdej chałupie inaczej chleb pieką
- z tej mąki chleba nie będzie
- zjedzony chleb bardzo ciężko odrabiać
- złemu wrogowi daj chleba i soli
Historia chleba i wypieków komplikuje się w czasach rewolucji przemysłowej. Postęp technologiczny doprowadził do zmian w metodach produkcji pieczywa, a nawet w uprawie pszenicy. Obfitowały także zmiany społeczne; więcej osób zajmowało się pracą fabryczną i produkcyjną, pozostawiając mniej czasu na pieczenie i gotowanie w domu.
Stopniowe zmiany w rolnictwie i technologii rolniczej utorowały drogę do bardziej komercyjnej produkcji artykułów spożywczych. Na początku XX wieku duże traktory zaczęły pracować obok koni na rozległych farmach. W połowie lat pięćdziesiątych traktory przewyższały liczebnie konie, a nowoczesne systemy nawadniające pomogły złagodzić skutki suszy. Te postępy w technologii i wydajności pozwoliły mniejszej liczbie gospodarstw na produkowanie większej ilości towarów. Chociaż korzyści i wady tej zmiany można by dyskutować, nie ma wątpliwości, że zmiany te umożliwiły bardziej komercyjną produkcję żywności w powojennej Europie.
Od strony produkcyjnej starsza metoda mielenia pszenicy na kamieniu została zastąpiona znacznie szybszymi walcami stalowymi. Te stalowe wałki były bardziej spójne i mogły wytwarzać znacznie drobniejszą mąkę, która była kompatybilna ze zmechanizowaną produkcją chleba. Pojawiły się nowe maszyny, które potrafiły ugniatać, ważyć i formować bochenki chleba, a następnie wynaleziono noże piekarnicze pozwalające na ich cięcie i pakowanie. Joseph Lee z Bostonu opracował i opatentował jedną z pierwszych zmechanizowanych maszyn do pieczenia chleba na początku XX wieku.
Prawie 100 lat po wynalezieniu przez Josepha Lee jednobochenkowy wypiekacz do chleba stał się sprzętem gospodarstwa domowego, a krojony chleb można było znaleźć na półkach w sklepach spożywczych lub na stacjach benzynowych.
Cztery proste składniki odpowiadają o historii ludzkości, wspierały nas, były katalizatorem zmian społecznych i podlegały naszym postępom. Te cztery proste składniki; mąka, woda, drożdże i sól są tak samo częścią ludzkiego doświadczenia, jak radość z zachodu słońca czy kultowe momenty w historii w dziejach ludzkości.